Бистиң ха-дуңмавыс болур эвээш санныг тывалар амгы үеде Кыдаттың Синьзян-Уйгур автономнуг районнуң соңгу-барыын чүгүнде Алдай аймаанда каас-чараш тайга-даcкыл черлерде чурттап чоруурлар. Бо девискээр мурнуу чүгүнде - Даг Алтай, барыын чүгүнде - Казахстан, чөөн чүгүнде - Моол Арат Республика-биле кызыгаарлажып чыдар. Бо аймакта кожа-хелбээ хөй националдыг чоннар: казахтар, моолдар, кыдаттар, дүнкеннер дээш оон-даа өске чоннуң төлээлери чурттап турар.
Кыдат тываларынга 1992 чылда чогаалчы Игорь Иргит бир дугаар барып оларга ужурашкан, а 1993 ч этнограф эртемден Марина Моңгуш аңаа барып, оларның дугайында эртем ажылдарын бижээн.

Чудеса случаются. И это – неоспоримый факт. Минувшим летом убедился в правдивости сказочной истины один из старейшин симфонического оркестра Тувинской государственной филармонии заслуженный артист РТ Вячеслав Кенденбиль, представитель славной творческой династии. Не верилось, а оказался в августе не где-нибудь, а в знаменитых французских Каннах, на традиционном фестивале российского искусства. Как такое случилось? Музыкант с удовольствием делится впечатлениями.



